Can özünden besmeleyi çekince her şey yanar

Sözleri Abdürrahim Karakoç’a bestesi Ekrem Çelebi’ye ait;

Can özünden besmeleyi çekende
Dil yanmazsa ben yanarım sultanım
Hak uğruna bir sefere çıkanda
Yol yanmazsa ben yanarım sultanım

Türküsünü dinlerken aklıma nedense hep Mevlid’in tevhid bahri gelir ve o bahri dinler gibi türküyü dinlerim. Neden düşündüğümü izah edeyim, haklı olup olmadığıma siz karar verin.

Malum, rebiyülevvel, yani Mevlit ayındayız. Ben, Mevlid’in bizim kültürümüzdeki yerini şekerin içindeki çaya benzetiyorum. Şekerin çayın içinde erimesi gibi kültürümüzde erittik. Çaya baktığımızda şekeri göremiyoruz ama içildiğinde tadını alıyoruz. Mevlid’i de asırlardan beri dinleye dinleye iliklerimize kadar sindirdik, kültürümüzün her zerresine işledik, ancak dikkatlice baktığımızda anlıyoruz. Abdurrahim Karakoç’un türküsüne de Mevlid’in kokusu ve tadı gizlenmiş gibi.

Karakoç şiirine adetâ besmele çekerek başlamış. Ancak ağız ucuyla söylenen bir besmeleden bahsetmiyoruz. Can özünden çekilen bir besmeleden bahsediyoruz. Ben, can özünden besmele çekmekten hazanda yaprakların düştüğü gibi günahları düşüren aşk ile söylenmesini anlıyorum.

Besmele çekmek

Besmele, atalarımızın “Bismillahirrahmanirrahim”e verdikleri isim. “Rahman ve rahim olan Allah’ın adıyla” anlamına gelen bu sözü inananlar bir işle başlamadan önce söylerler. Kuran-ı Kerim’de, Hz. Süleyman’ın Belkıs’e gönderdiği mektuptan bahsedildiği ayette geçer: İnnehü min Süleymane ve innehü bismillahirrahmanirrahim. (Mektup Süleyman’dan gelmekte, rahmân ve rahîm olan Allah’ın adıyla başlamaktadır. Neml 29)

Peygamberimiz de yazdırdığı tüm mektuplara ve yaptığı işlere Allah’ın adını anarak başlardı ve Allah’ın adı ile başlanmamış her işin güdük, yani bereketsiz ve verimsiz olacağını söyleyerek bize de bir işe başlamadan önce Allah’ın adını anmamızı öğütlemişti. Ediplerimiz ve şairlerimiz, besmele ile başlayarak eserlerini süslerken hattatlarımız da yazdıkları besmeleler ile duvarları süslemişler.

Şiirde ve güzel sanatlarda yüzlerce örnek bulunabilir. Benim şeker ile kastettiğim böyle bir şey değildi. Benim kastettiğim şey şu ninnide geçen besmele idi:

Ninni der uyuturum
Besmeleyle büyütürüm
Ne yapalım böyle durum
Ninni yavrum ninni

Bir anne, kucağındaki bebeğini uyuturken onu besmele ile büyüteceğini söylüyor.

Besmeleyle uyanır
O nurlara boyanır
Buna can mı dayanır
Ninni yavrum ninni

Bu ninnide ise bebeğin besmeleyle uyanmasından bahsedilir. Bir anne, çocuğunu besmeleyle uyutup ve besmeleyle büyütmesi gerektiğini kimden öğrendi acaba?

Besmeleyle büyütülmüş olduğunu şiirlerinden anladığımız Abdürrahim Karakoç’un meşhur şiirini hatırlayalım.

Can özünden besmeleyi çekende
Dil yanmazsa ben yanarım sultanım
Hak uğruna bir sefere çıkanda
Yol yanmazsa ben yanarım sultanım

Karakoç, ninnide söylenilenleri bir adım daha ileri taşımış ve bize besmelenin nasıl olması gerektiğini de hatırlatmış. Şimdi Mevlid’in besmele ile ilgili olan kısmının hatırlayalım:

Allâh adın zikr idelim evvelâ
Vâcip oldur cümle işde her kula
Allâh adın her kim ol evvel ana
Her işi âsân ider Allâh ana

Allâh adı olsa her işin önü
Hergiz ebter olmaya anın sonu

Her nefesde Allâh adın di müdâm
Allâh adıyla olur her iş tamâm

Bir kez Allâh dise aşk ile lisân
Dökülür cümle günâh misl-i hazân

İsm-i pâkin pâk olur zikr eyleyen
Her murâda irişür Allâh diyen

Aşk ile gel imdi Allâh diyelim
Derd ile göz yaş ile âh idelim

Sizce de Süleyman Çelebi bu beyitlerinde bize can özünden besmele çekmeyi tarif etmemiş mi?

Benim iddiam şu. Anneler çocuklarını besmele ile uyutup besmele ile büyütmeyi, Abdürrahim Karakoç can özünden besmele çekmek gerektiğini ulemanın kitaplarından değil, Süleyman Çelebî’nin Mevlid’inden öğrendi. Ninnide ve şiirde ilk bakışta Mevlit ve Süleyman Çelebi’yi görmeyiz ancak biraz düşününce o sözlerin altında ve içinde Mevlid’i görürüz. Çayın içindeki şeker ile kastettiğim buydu.

Allah tadımızı bozmasın, kimsenin bozmasına da izin vermesin. Bizleri ismini anmaktan alıkoymasın. Amin.



Bu yazıyı, Facebook'ta paylaşayım...

Bu yazıyı, Twitter'da paylaşayım...

Bu yazıyı, LinkedIn'de paylaşayım...

Bölümler

Yazılarım

Yazılarımı okuyabileceğiniz sayfadır.

Kitaplarım

Kitaplarımı görebileceğiniz sayfadır.

Basında

Basındaki haberleri görebileceğiniz sayfadır...

Etkinlikler/Takvim

Tüm etkinlik, toplantı ve konuşmalarımın haberini takip edebileceğiniz sayfadır.

Videolar

Mesnevî’yi anlamayanlar ona iftira atarlar

Cemal Aydın tercümesinin diğer tercümelerden farkı
Mesnevî ile Batı klasikleri arasındaki farklar ve benzerlikler
Simyacı meşhur ve çok satan bir roman. Mesnevi’den mülhem midir?
Mesnevî neden bir şaheserdir?
Divan-ı Kebir’in Mesnevî’den farkı nedir?
Mevlana ve eserlerini okuduktan sonra müslüman olan Batılı var mı?
Mesnevî bize neyi öğretir? Onu okuyanlar ne kazanır?
Müstehcen fıkralardan dolayı eleştirenler var. Bu tür fıkraların yer almasının sebebi
Mehmet Akif, Tanpınar gibi büyük edebiyatçılar da Mevlana’ya hayranlar. Neden hayran oldular?
Mesnevi okuyanın ruh sağlığı yerinde olur
Mevlana denildiği için eleştiriler var. Mevlana’ya neden Mevlana deniliyor?
Batılıların Mevlana’ya ve eserlerine olan ilgisinin sebebi nedir?
Bizdeki bu Batı karşısında ezik duruşun sebebi
Mevlana şair midir, sufi midir, âlim midir, müderris midir?
Mevlana’dan etkilenen Batılı düşünür ve yazarlar
Mevlana hümanist miydi?

Muharrem ayına has âdetler

Muharrem ayı bizim için ne ifade eder?
Muharreme has uygulamalar

Taziye ayı denilir. Taziye nedir?

Maktel nedir ve ne için okunur?

Hadikatü’s-Süeada okunması adeti

Aşure nedir?

Aşure ne zaman pişirilir?

Aşure pişirmek ne demek?

Aşurenin tatlı olarak dağıtılması adeti nedir?

Aşure orucu nedir?

Muharremi anlatan çok ilahiler, nefesler

ismailgulec.net