Miftahu’s-Saâde’ye göre hoca ve talebe

Nasreddin Hoca'nın fıkraları meşhurdur ve her biri bir hikmet taşır. İlk dinlediğimizde güleriz ama biraz düşününce ilk aklımıza gelen anlamından çok daha derin anlamları olduğunu fark ederiz.

Söylediklerimi bir örnek üzerinden açıklamaya çalışayım. Hoca'ya sormuşlar;

- Hocam, eskiyen ayı ne yaparlar?

- Ne yapacaklar, kırpıp kırpıp yıldız yaparlar!

Fıkra bu kadar. Eski ay nedir, yıldızlar kimlerdir, düşünelim mi biraz?

Eskimiş ay Hak'tan aldığını insanlara yansıtan kamil velilerdir. Kamil veliler hayatları boyunca birçok insanı ihya eder, ışıklarını onlara verir. Göçmesi ayın batmasıdır. Geride bıraktığı yetiştirdiği güzel insanlar ise yıldızlardır. Ondan zamanında aldıkları ışıkları çevrelerine saçarlar ve insanların istikametlerini bulmalarını sağlarlar.

Bir diğer anlamı ise eski hikayelerin, menkıbelerin, kitapların geleceğimize dair birtakım bilgileri taşıdıklarıdır. Bizler artık klasikleşmiş eserleri okur ve onlardan yıldızlar çıkarırız.

Mesela Miftahu's-Saâde.

Osmanlı ulemasının en meşhurlarından biri olan Taşköprizade Ahmed Efendi'yi (ö. 1561) bilmeyen tarihçi ve edebiyatçı yoktur. Özellikle Osmanlı ulemâ ve meşâyihine dair kaleme aldığı biyografik eseri Şakayık-ı Numaniye Osmanlılar ile ilgili çalışma yapanların temel kaynaklarından biridir.

Taşköprizade'nin ilki kadar olmasa meşhur bir eseri daha var. İlimler tarihi ve tasnifiyle ilgili Arapça biyobibliyografik ve ansiklopedik bir eser olan Miftahu's-Saâde.

Taşköprizade Miftahu's-Saâde'nin bir bölümünde eğitimden bahseder. Eğitimle ilgili birçok konunun yanı sıra bir öğrencinin ve hocanın nasıl olması gerektiği üzerinde de durur. Taşköprizade'ye göre ideal bir öğrencinin özelliklerini şunlardır:

1. Nefsini tezkiye ile kötü ahlaktan arındırır. Kötü ahlak dediği dinin ve toplumun tasvip etmediği davranışlardır.

2. İhlas ve samimiyet sahibi olmalıdır. Samimiyet olmazsa ilim de olmuyor maalesef.

3. Dünya işleri ile çok mecbur kaldıkça ilgilenir, ilim dışında başka işlerle uğraşmaz.

4. Başarılı olmak için çalışır.

5. Okulu bitirdikten sonra da ömrünün sonuna kadar öğrenmeye devam eder.

6. Samimi ve gayretli hocalar seçer. Gerçi günümüzde bu konuda pek tercih hakkı yok.

7. Sadece bir alanla değil, yakın alanlarla da ilgilenmeli, bilgi sahibi olmalıdır.

8. Derslerde işlediği konuları arkadaşılarıyla müzakere eder.

9. Günü gününe dersine çalışır.

10. İlmin şerefini, mertebesini idrak edip ona göre davranır. Bir ilim ehline yakışmayacak durumlardan kaçınır.

İdeal bir öğrenciyi tarif ettikten sonra ideal bir hocanın özelliklerini de sıralar:

1. Allah rızası için öğretir.

2. Talabeye kendi evladı gibi davranır.

3. Peygambere uyarak talebeden ücret istemez.

4. Talebeye yeri geldikçe nasihat eder, uyarır.

5. Talabe hata ettiğinde onu dokunaklı sözlerle tariz ederek uyarır. Doğrudan söyleyip kırmak yerine onun anlayacağı ve tesir edecek şekilde söyler.

6. Küçük sınıfları ilim öğrenmeye teşvik eder.

7. Ne söylüyorsa öyle yaşar. Yapmadığı şeyleri yapın ve yaptığı şeyleri yapmayın demez.

8. Bir konuyu anlatırken en önemliyi önemliye tercih eder.

9. Ders adabına riyaet eder. Zamanında dersine girer, dersleri aksatmaz.

10. Yemesine, içmesine ve kılık kıyafetine dikkat eder. Temiz ve sade giyinir.

500 sene öncesinin ideal öğrencisini ve öğretmenini böyle tarif ediyor Taşköprizade. Sorum şu: Artık eskimiş bir ay mesabesinde olan Miftahü's-Saâde gibi eserleri kırpıp kırpıp yıldız yapmamız gerekmiyor mu?

Cevabınızı çok merak ediyorum.



Bu yazıyı, Facebook'ta paylaşayım...

Bu yazıyı, Twitter'da paylaşayım...

Bu yazıyı, LinkedIn'de paylaşayım...

Bölümler

Yazılarım

Yazılarımı okuyabileceğiniz sayfadır.

Kitaplarım

Kitaplarımı görebileceğiniz sayfadır.

Basında

Basındaki haberleri görebileceğiniz sayfadır...

Etkinlikler/Takvim

Tüm etkinlik, toplantı ve konuşmalarımın haberini takip edebileceğiniz sayfadır.

Videolar

Hz. Musa yaşadı mı?
Kur'an ve Tevrat'a göre Hz. Musa

Prof. Dr. Hakan Olgun, Mısır efsanelerine göre Hz. Musa ile ilgili anlatılan kıssaların doğruluğunu tartışıyor. Horus başta olmak üzere Mısır mitolojinin temel figürleri üzerinde duruyor.

05:00 Mısır mitolojisi bağlamında Hz. Musa

12:00 Kur'an kıssalarının mahiyeti

42:00 Mısır'ın politik ideolojisi

46:00 Kadim Mısır'ın Ma'at doktrini'nin toplum üzerindeki etkisi

51:00 İbranilerin Mısır'daki tarihsel varlığı

58:00 Kur'an ve Tevrat'ta Hz. Musa

01:25:00 Hz. Musa ve Çoban kıssası

Özer Ravanoğlu'nun Türkistan Hatıraları

Uzun yıllar Kırgızistan ve Kazakistan'da bulunan Özer Ravanoğlu'nun hatıralarını anlattığı programda değinilen konulardan bazıları şunlar:

Orta Asya bozkırında bir ülke: Kırgızistan

10:00 Orta Asya'daki mimari eserlerin yapım süreçleri

20:00 Yiğitbaşı Murat ve Beş Arkadaşının hikayesi

40:00 Ahıska Türklerinin yaşadığı zorluklar

55:00 Kültür ve Sanatta Kırgızistan

01:21:00 Türk dünyasının ünlü yazarı: Cengiz Aytmatov

ismailgulec.net